Bu yazıyı epeydir nasıl yazmam gerektiğini düşünüyorum. Bugün daha fazla ertelememeye karar verdim.

İnsan oldukça karmaşık bir o kadar da kolaydır aslında. Karmaşıklığı da kolaylığı da yaratan bizleriz. Bizim değerlerimiz, yargılarımız ve olaylara yaklaşımımız belirler hayatta duruşumuzu.

Kendi değerlerimin farkına varmam ve emin olmam biraz zamanımı aldı. 10 yıl önceki değerlerim ile şu andaki değerlerim farklı mesela. Tabi ki aynı kalan bazı değerlerim var ama ben kendime 6 tane değer belirledim, yani hayatımın olmazsa olmazları. Neden önemli bu kadar bu değerler, üzerine yazı yazılacak, tartışılacak bir konu mu? Bize ne arkadaş senin değerlerinden diyebilirsiniz ama ben önemli olduklarını deneyimleyenlerdenim. Karar ve davranışlarımıza yön veren değerlerimizdir. Dürüstlük mesela bir değer midir? Benim için en önemli değerlerden biri, olmazsa olmazlardan yani. Cesaret, Saygı, Özveri, Sorumluluk, Sabır…?

Victor Hugo

İnsanın kendi değerlerini bilmesini çok önemsiyorum, karakterini, ilişkilerini ve yaşama modelinin temelini oluşturuyor. Eğer Cesaret sizin bir değeriniz ise yeni bir fikre daha hızlı adapte olabiliyorsunuz, değişim sizin için çok zor olmuyor. Sorumluluk sizin için bir değer ise kime ne şekilde yardım edebilirim, bu hayatta ne gibi bir faydam olabilir diye sorgulayan bir insan haline geliyorsunuz. Peki bu değer dediğimiz kavram kaç tane sizce? Acar Baltaş’ın değerler eğitiminde öğrendiğim bilgiye dayanarak 65 tane değer olduğunu size iletebilirim. Maksimum faydayı sağlayabilmek adına 5-6 değere kadar düşürmeniz gerekiyor. Peki bu seçtiğim değerlerin benim gerçek değerim olup olmadığını nasıl anlayacağım diye sorabilirsiniz, 65 değerin içerisinden seçmek oldukça iddialı gelebilir kulağa. Değerlerin doğru değerler olup olmadığını deneyimleyerek anlayabiliyorsunuz. Her durum ve koşulda davranışınız değişmiyor ise o sizin değerinizdir. Bir örnek ile güçlendirelim, kurumsal bir şirkette çalışıyorsunuz ve bir projede usulsüzlük olduğunu gördünüz, bu konuda aldığınız herhangi bir aksiyon sizin Dürüstlük değeri ile ilgili duruşunuzu belirler. Eğer ne olursa olsun usulsüzlüğü ilgili mercie söyleyip tüm olumsuz riskleri göze alıyorsanız Dürüstlük değeri sizin için güçlü bir değer olabilir.

Peki değerlerimizi bilmek ne işimize yarayacak? Bu hayatta aldığımız çoğu kararı, ilişkilerimizi, anne baba oluşumuzu, okul, iş, eş seçimimizi gibi bir çok temel kavramı aslında etkiliyor. Saygı sizin için önemli ise buna değer veren insanları hayatınıza dahil edersiniz. Empati benim için önemli derseniz karşınızdakinin yerine kendinizi koyar ve anlamaya çalışırsınız, sabır benim önemli bir değerim derseniz hızlı parlayıp tozu dumana katmayacak, limanları yakmayacak şekilde duruşunuzu belirlersiniz.

Farklı bir şekilde ele alalım konuyu. Mesela bizim için önemli olduğunu düşündüğümüz bir değerimizi geliştirmek  istiyoruz, bu mümkün mü? Evet mümkün. Örnekle açıklamak gerekirse, sabır sizin bir değeriniz ancak olaylar karşısında çok da sakin kalamıyorsunuz, baskı veya stres altında her şey daha da kötüye gidiyor ve bunun farkına vardınız. İlk adım farkına varmak, yani çoklu olarak aynı reaksiyonu verdiğiniz bir durum gözlemlediniz, o zaman sizi sakinleştiren şeylere yönelmeniz gerekiyor. Spor, sanat, müzik, meditasyon (yoga)… Uzun vadede mutlaka geliştiğini göreceksiniz. Bir de size ayna olacak bir kişi olsun hayatınızda, eleştirel gözle bakabilecek, güvendiğiniz, lafına sözüne alınmadığınız biri. İnsanın kendini eleştirebilmesi zordur, kabullenmesi daha da zordur, hele ki yüzleşmesi farkı bir olgunluk seviyesi gerektirdiğine inanıyorum.

Benim yapmayı çok sevidiğim başka bir ritüel de değerlerime karşılık gelebilecek büyük düşünürlerin sözlerini bulup eşleştirmek. Sabır değeri için mesela Mevlana’nın bir sözünü çok beğenirim. “Her şey üstüne gelip seni dayanamayacağın bir noktaya getirdiğinde sakın vazgeçme! İşte orası kaderinin değişeceği noktadır.” “Cesaret, tehlike karşısında akıl ve zekanın kullanılmasıdır. (Eflatun)” ” Mutlu bir hayat yaşamak istiyorsanız hayatınızı bir amaca bağlayın kişilere veya eşyalara değil. (Albert Einstein)”

Hayatta her şeyin bir sonu var. Önemli olanın güzel anılar ve iyi insanlar biriktirmek olduğunu anlıyorsun, öğreniyorsun. Değerlerimiz kararlarımızı, kararlarımız yaşamları, yaşamlar ise varoluşumuzu etkiliyor.

Sevgiyle kalın

Dilara Fırat